Türkiye ekonomisinde Cumhuriyetten günümüze kadar 5 tane büyük kriz yaşanmıştır.
1-1958-1961 KRİZİ
1950’ lerdeki liberalizm politikaları ve dışarıdan sermaye ithalini amaçlamış serbestleşme programı Türkiye’ yi 1958 krizine doğru götürdü.
Demokrat Parti’ li iktidar israftan kaçınmıyor ve kendi görüşünden olanlara popülist bir yaklaşım sergileyerek kaynakları gereğinden fazla harcıyordu.Ayrıca ekonominin 1954 Krizinden çıkmasına rağmen önlemler yeterli ve kalıcı değildi.
1958 yılına gelindiğinde Türkiye’ nin ödeme günü gelmiş dış borcu 256 milyon dolardı.
Fakat Türkiye’ nin bu borcu ödeyecek döviz kaynakları yoktu.
Ülkede bir kambiyo krizi meydana geldi.
1950’ li yıllarda uygulanan dışarıdan sermaye ithaline ayarlanmış serbestleşme programı 1958 krizini hazırladı.
1958’ e gelindiğinde Türkiye’ nin günü gelmiş 256 milyon dolar tutarında dış borcu ve de kucağında bir “kambiyo krizi” bulunuyordu.
1958’ e gelindiğinde Türkiye’ nin günü gelmiş 256 milyon dolar tutarında dış borcu ve de kucağında bir “kambiyo krizi” bulunuyordu.
Dış ticaret açığı büyüdü.
1958 yılında 55.3 milyon dolar olan bütçe açığı 1959’ da 266.7 milyon dolara yükseldi.
Türkiye 1959 yılında hayat pahalılığında Brezilya’ dan sonra dünya ikincisi idi. Borçlardan dolayı dış kredi alınamıyor, ithalat yapılamıyordu.
Ülkedeki tesisler ithal girdileri sağlayamadıkları için kapanma noktasına gelmişlerdi.
İşsizlik ve kıtlık had safhaya ulaştı.
İşsizlik ve kıtlık had safhaya ulaştı.
Batılı ülkeler, başta ABD, Uluslararası kuruluşlardan onay almadan kredi vermeyeceklerini söylüyorlardı.
Bu durumda ülke yönetimi uluslar arası kuruluşların desteğini sağlama çabası içindeydi.
Ağustos ayında Türkiye IMF ile bir istikrar programı uygulamayı kabul etti. Devalüasyona gidildi.
OECD, IMF ve Dünya Bankasından öneriler alınırken kredilerde sağlanmış oldu.
Vakit geçirmeden bu öneriler uygulamaya geçirildi;
Türk Lirasının değeri düşürüldü.
Vakit geçirmeden bu öneriler uygulamaya geçirildi;
Türk Lirasının değeri düşürüldü.
İç piyasadaki KİT’lerin ürünlerinin fiyatları yükseltildi, dolayısıyla açıkları azaltıldı.
Verimli ve kısa vadeli yatırımlara önem verildi.
Bütçede denklik sağlama çabaları artırıldı.
OECD’ den alınan 359 milyon dolarlık kredi ve vadesi gelmiş 400 milyon dolarlık borçların ertelenmesine yukarıdaki önlemlerde eklenince kısa dönemli bir rahatlama oluştu.
OECD’ den alınan 359 milyon dolarlık kredi ve vadesi gelmiş 400 milyon dolarlık borçların ertelenmesine yukarıdaki önlemlerde eklenince kısa dönemli bir rahatlama oluştu.
Ekonominin makro düzeyde bozulması ve sisteme büyük zarar vermesi yeni sorunların habercisi oldu.
Dış ticaret açığının giderek artması ve döviz rezervinin kalmaması nedeniyle hükümet ekonomiyi canlandırmak için Doğu Avrupa ülkeleriyle takas yoluyla ticarete girişti.
1958 Devalüasyonundan sonra Türkiye yine ağır bir kriz yaşamış, bu krizi kısa bir sürede atlatamamış, kriz sosyal alanlara sıçramış ve 27 Mayıs 1960 ihtilali ile Demokrat Parti’nin, bu kriz ve diğer sosyal ve siyasi nedenler ile iktidarına son verilmiştir.
Dış ticaret açığının giderek artması ve döviz rezervinin kalmaması nedeniyle hükümet ekonomiyi canlandırmak için Doğu Avrupa ülkeleriyle takas yoluyla ticarete girişti.
1958 Devalüasyonundan sonra Türkiye yine ağır bir kriz yaşamış, bu krizi kısa bir sürede atlatamamış, kriz sosyal alanlara sıçramış ve 27 Mayıs 1960 ihtilali ile Demokrat Parti’nin, bu kriz ve diğer sosyal ve siyasi nedenler ile iktidarına son verilmiştir.
2-1978-1981 KRİZİ
3-1988-1989 KRİZİ
4-1994 KRİZİ
Nedenleri
a)Kamu açığı
b)Cari açık
c)1993 yılında ekonomiye aktarılan likitlerin faiz oranları ve döviz talebini arttırması (Faiz oranlarının yüksek tutulması)
d)Krize karşı alınan önlemler ve uygulamaların krizin boyutlarını arttırıcı etki yapması
e)Spekülatif amaçlı sermaye girişleri (Kısa dönemli yabancı sermaye girişine imkan verilmesi)
5-1998-2002 KRİZİ